Wielokrotnie wspominaliśmy o wpływie żywienia i aktywności fizycznej na nasze kolana. Poniżej przedruk artykułu z miesięcznika Optymalni (czerwiec 2014)
Staw kolanowy jest jednym z największych stawów ustroju ludzkiego, ale jednocześnie jednym z najbardziej skomplikowanych zarówno pod względem budowy anatomicznej, jak i mechanicznej.
W momencie gdy zginamy kolano, stopniowo dołączają się ruchy rotacji, przywodzenia i odwodzenia oraz posuwiste ruchy goleni, co sprawia, że mechanika tego stawu nie jest podobna do działania prostego zawiasu. Kolano jest narażone na przenoszenie w różnych pozycjach obciążeń statycznych równych masie ciała, jak i obciążeń znacznie ją przekraczających oraz powtarzających się obciążeń dynamicznych. To wszystko powoduje, że staw kolanowy jest bardzo wrażliwy na uszkodzenia. Jego obrażenia stanowią 10 – 25% wszystkich uszkodzeń ciała i występują u osób w różnym wieku, jednak najczęściej wśród osób młodych i aktywnych zawodowo. Wpływa na to wzrost częstości urazów w czasie rekreacyjnego, amatorskiego i zawodowego uprawiania sportu oraz w wypadkach komunikacyjnych i przy pracy.
Przez ostatnie lata liczba osób cierpiących na uszkodzenia aparatu więzadłowego stawu kolanowego wzrosła kilkukrotnie. Zespół przedwczesnego zużywania chrząstki stawowej jest znamienny dla współczesnych czasów. Do niedawna, ta wysoce okaleczająca choroba, w której dochodzi do niszczenia chrząstki stawowej, była domeną osób starzejących się i starych. W chwili obecnej dotyczy już tzw. młodych dorosłych, a nawet młodzieży. Główną przyczyną zespołu przedwczesnego zużycia chrząstki są sumujące się przeciążenia i mikrourazy, a także otyłość, szkodliwe obciążenia mechaniczne stawów spowodowane okazjonalnie wykonywanymi ćwiczeniami fizycznymi – aerobik, siłownie, ścieżki zdrowia, reumatyzm, dna moczanowa, a przede wszystkim niewłaściwe odżywianie. Kolejnym powodem pojawienia się choroby jest rabunkowa eksploatacja narządu ruchu wśród sportowców zawodowych.
Dlaczego pojawia się ból?
- Uszkodzona chrząstka (niestabilne fragmenty) ulegając rozpadowi, prowadzi do powstania substancji drażniących zakończenia receptorów bólowych w stawie oraz nawracających wysięków.
- W miejscu uszkodzenia odsłonięte są receptory bólowe umiejscowione w warstwie podchrzęstnej.
- Niestabilne fragmenty chrząstki wklinowują się pomiędzy powierzchnie stawowe, dając uczucie tarcia lub zablokowania tzw.: pseudobloki.
Rehabilitacja po uszkodzeniu chrząstki stawowej
- Głównym zadaniem programu rehabilitacyjnego w przypadku zachowawczego leczenia urazowych uszkodzeń chrząstki jest redukcja bólu oraz ograniczenie wtórnych uszkodzeń. Ze względu na różnorodny charakter uszkodzenia program powinien być dostosowany do każdego pacjenta.
- Program rehabilitacyjny w przypadku zachowawczego leczenia dzielimy na 4 okresy: 1) okres odciążenia kończyny, 2) okres obciążenia kończyny, 3) progresja obciążenia, 4) powrót do pełnej aktywności.
- Czas poszczególnych okresów jest indywidualny i zależy wielu czynników m.in. rodzaju urazu, uszkodzeń towarzyszących, wieku i aktywności pacjenta.
Rezultat leczenia chrząstki stawu kolanowego zależy głównie od prawidłowej diagnozy, a także właściwego postępowania rehabilitacyjnego. Zaniedbania leczenia uszkodzeń chrząstki doprowadzają do wtórnych zmian zwyrodnieniowych i po wielu latach mogą prowadzić do konieczności przeprowadzenia poważnych inwazyjnych zabiegów operacyjnych.
Leczenie i rehabilitacja przynosi zdecydowaną poprawę tylko i wyłącznie wtedy , kiedy jest połączone z odpowiednim żywieniem. Gdy w diecie brakuje kolagenu i wartościowej energii, chrząstki ulegają rozpadowi (stąd trzeszczenie w stawach) – wiązadła rozciągają się i grubieją. Kości, wiązadła i mięśnie powinny być tak mocne, aby nie ulegały uszkodzeniom przy dużym obciążeniu czy urazie. „Trzeba mieć chrząstki, wiązadła i kości takie jak kot, a nie jak królik, a takie jak królik mają ci, co słuchają rad swoich trenerów i fachowców od żywienia w Akademiach Wychowania Fizycznego, Instytutów Żywności czy podobnych pseudonaukowych fachowców”- dr Jan Kwaśniewski. Należy obowiązkowo przez całe życie zjadać kolagen, a nie czekać aż się coś złego pojawi. Często na naszych stołach musi być salceson włoski, galareta wieprzowa, golonka, skoncentrowane wywary kolagenowe. Pamiętać też należy o umiarkowanym ruchu, zwłaszcza przy siedzącym trybie pracy. Często zdarza się, że przyczyną bólu kolan jest nadmierne obracanie stopy do wewnątrz tzw. pronacja. Przyczyną tego stanu jest zazwyczaj niewłaściwe obuwie. W wyniku tego rzepka ociera się o kość udową i po pewnym czasie możemy odczuwać ból kolan, zwłaszcza przy schodzeniu z góry. Należy dobierać odpowiednie, wygodne buty, najlepiej na niskim obcasie. Ulgę w bólach przynieść mogą również prądy selektywne PS.
Opracowanie: mgr Jacek Kruszyński
specjalista fizjoterapii
tel. kont.: 601 958 140
DW Globus, Ustroń Jaszowiec